سیدجمال الدین اسدآبادی؛ بنیانگذار قیامهای حق طلبانهِ تاریخ معاصر!

                            
 
در روزی چون امروز؛ 19 اسفندماه، بسال 1275، در دربار پادشاه عثمانی(ترکیهِ فعلی)، بزرگمردی ایرانی به شهادت رسید که به تعبیر شهید مطهری باید او را بنیانگذار نهضت بیداری امّت اسلامی و اوّلین فریادگر آزادی و مبارزه با استبداد و استعمار در تاریخ معاصر دانست. این شخصیت برجسته و شهید والامقام سید جمال اسدآبادی است  که به سال 1217 در روستای اسدآباد همدان به دنیا آمد و پس از طی مقدّمات علمی نزد پدر و علمای قزوین و تهران، به تکمیل علوم دینی در نجف اشرف پرداخت و سپس از سوی مرجع تقلید زمان، شیخ مرتضی انصاری، برای رسیدگی به امور مسلمانان هند، به این کشور که با داشتن بیشترین جمعیت مسلمانان جهان، تحت استعمار انگلیس بود، عزیمت کرد.
سیّد به محض ورود به هندوستان، با هوشیاری دریافت که دولت استعمارگر انگلیس برای حفظ سلطهِ خود بر این کشور و غارت سرمایه های آن، دو سیاست را در پیش گرفته است؛ اوّل: تفرقه افکنی بین مسلمانان با ایجاد فرقه های نوظهور. دوّم: دادن بالا کشیدن هندوها در مسئولیتهای دولتی و ایجاد دشمنی بین آنان و مسلمانان. او که ریشه انحطاط مسلمین و علل سلطه استمارگران غربی را بدرستی تشخیص داده و راه نجات را در وحدت اسلامی و بازگشت مسلمانان به اسلام حقیقی می دانست، با احساس عمیق خطری که از ناحیه انگلیس، هندوستان و جهان اسلام را تهدید می کند، خنثی کردن توطئه های این دولت استعماری را، وظیفه اصلی خود قرار داد و با کمک مردم و علمای برخی کشورها توانست گامهای بلندی در این راه بردارد، امّا دولت انگلیس حضور او را در هندوستان تحمّل نکرد، لذا برای پیگیری اهداف خود مجبور شد خاک آن کشور را ترک کرده و به مصر برود، جائی که توانست نهضت فکری بر ضدّاستعمار انگلیس به وجود آورد، نهضتی که پس از اخراج وی از این کشور، توسط شـاگـردانـش همچون شیخ محمد عبده در مصر دنبال شد و در سالهای بعد زمینه ساز قیام پیروزمندانهِ مردم این کشور علیه استعمار انگلیس گردید.
سیّد جمال الدّین  که گمان کرده بود، با جلب کمک شاهان کشورهای اسلامی خواهد توانست عدالت اجتماعی و اتحاد مسلمانان را عملی کرده و استعمار غربی را از کشورهای اسلامی دفع کند، به دعوت ناصرالدین شاه و سلطان عبدالحمید، پادشاهان ایران و عثمانی، مدّتی در این دو کشور بسربرد امّا به زودی متوجّه شد که این پادشاهان جز به منافع خود نمی اندیشند و حاضر به دادن کوچکترین امتیاز و آزادی به مردم و مقابله با استعمارگران خارجی نیستند ؛ همچنانکه وی در آخرین نامه خود، به یکی از دوستانش می نویسد :‌ "......‌به آرزوئی که داشتم کـامـلا نـایـل نـگـردیـدم …. ای کـاش مـن تمام تخم افکار خود را در مزرعه مستعد افکار ملّت کاشته بودم . چه خوش بود تخمهای بارور و مفید خود را در زمین شوره زارِ سلطنت فاسد نمی نمودم . آنچه در آن مزرعه(مردم) کاشتم، به نمو رسید. هرچه در این زمین کویر(پادشاهان) غرس نمودم فاسد گردید و در این مدت هیچ یک از تکالیف خیر خواهانه من، به گوش سلاطین مشرق فرو نرفت." از آن پس سید جمال الدین، به مخالفت با پادشاهان مستبد و جذب مردم برای مبارزه روی آورد لیکن بزودی به دست عبدالحمید سلطان عثمانی به شهادت رسید، امّا انتشار افکار او زمینه ساز قیامهای ضدِّ استبدادی و ضدِّاستعماری یکصد و سی سال اخیر در کشورهای اسلامی و موجب تحقّق برخی آرمانهای او در بیداری و وحدت مسلمانان شد.
موسوی زاده
 

برچسب ها : سیدجمال الدین اسدآبادی تاریخ معاصر پادشاه عثمانی