محرومیت طرحهای محرومیت زدا!؟

                                    
اجرای طرح های بزرگ و ایجاد صنایع اساسی یکی از راه های محرومیت زدائی و توسعه مناطق محروم است و در بسیاری از کشورها محرومیت زدائی غالباً با این شیوه صورت می گیرد و در کشور ما نیز علیرغم اینکه استفاده از این روش در بعضی مناطق موفقیت آمیز بوده امّا متأسفانه در برخی دیگز از مناطق، تاسیس صنایع بزرگ و اجرای طرحهای اساسی، که در ابتدا با امیدواری های زیادی همراه بوده، نه تنها توسعه منطقه و رفاه مردم را به دنبال نداشته، بلکه ضمن برهم زدن بافت طبیعی منطقه به عواملی جهت بروز مشکلات معیشتی، زیست محیطی و روانی مردم بومی تبدیل شده اند. در بسیاری از استانهای کشور و از جمله استانهای مخاطب این روزنامه، همچون خوزستان، بوشهر، لرستان و مانند آن، مردم با چنین مشکلاتی روبرو هستند. بسا طرح های ملّی و استانی که با هدف تامین نیازهای کشور، توسعه استان، رفاه مردم، ایجاد اشتغال و بهره برداری از ظرفیتهای بلا استفاده ایجاد شده اند ولی اینک خود به مشکلی حل ناشدنی برای کشور و مردم مبدّل گشته اند. عارضه یابی چنین طرحهایی نشان می دهد که نادرستی مطالعات اولیه، اعمال نظرهای غیر فنی و سیاسی، تاخیرهای غیر قابل توجیه در اجرا، سوء مدیریت و یا ضعف مدیریتهای مستقیم و غیر مستقیم، تخصیص نادرست و نابهنگام اعتبارات و مانند اینها از جمله دلایلی است که در تبدیل این طرحهای توسعه آفرین به عواملی جهت تشدید محرومیتهای منطقه ای مؤثّر بوده اند.
بعنوان نمونه از جمله طرحهای بزرگی که از چنین ویژگی برخوردارند، طرحهای نیشکری در استان خوزستان است که بیش از 60 سال پیش با مطالعات و پیشنهادات کارشناسان امریکائی مناسبترین طرحها برای پیشرفت این استان تشخیص داده شد و پس از هفت تپه و شوشتر، بعدها به دیگر نقاط استان نیز سرایت یافت. این طرح های بزرگ که با بلعیدن تعداد زیادی از روستاهای فعال، موجودیت یافت و هزینه های سرسام آوری صرف زهکشی و اصلاح هزاران هکتار زمینهای آنها شد، در آغاز امیدهای زیادی برای ایجاد اشتغال، افزایش بهره وری عوامل تولید و تامین نیاز کشور به شکر و محصولات جانبی نیشکر در دلها بوجود آورد و تا اوایل دهه 60 یعنی در اوج مشکلات ناشی از جنگ تحمیلی در استان نیز لحظه ای از تلاش برای دستیابی به ظرفیت نهایی تولید و فراهم کردن مقدمات لازم برای ایجاد صنایع جانبی، باز نایستادند، اما با نوسانات مدیریتی و تغییرات مکرّر در سیاستهای اجرائی و بالارفتن هزینه ها و قیمت تمام شده شکر و تولیدات جانبی از یک طرف و باز شدن دست مافیای واردات برای ورود شکر از خارج و برقرار شدن رقابتی نابرابر با این مافیا، از طرف دیگر، شرایط بسمتی هدایت شد که این طرحها اینک به حمایت جدّی نیاز دارند تا با توجّه به سهم قابل ملاحظه ای که در اشتغال و تولید نیاز داخلی دارند، بتوانند با بهره وری بالا بکار خود ادامه داده و از نتیجهِ سرمایه گذاری هنگفتی که در صورت گرفته، کشور را بهره مند سازند.
موسوی زاده
 
1400/04/22

برچسب ها : محرومیت صنايع توسعه مناطق محروم