شماره خبر : 45938
منتشر شده در مورخ : یکشنبه 21 اردیبهشت 1404
ساعت : 9:45
دانستنی‌های حقوقی؛ نگاهی به نفقه، نحله و اجرت‌المثل در نظام حقوقی ایران
حقوق مالی زوجه از ارکان مهم عدالت خانوادگی در نظام حقوقی ایران است؛ اما مفاهیمی چون نفقه، نحله و اجرت‌المثل، با وجود نقش حمایتی خود، همچنان با ابهامات اجرایی و چالش‌های اثباتی روبه‌رو هستند.به گزارش خبرنگار مهر، در نظام حقوقی ایران، حقوق مالی زوجه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ حقوقی که با هدف حمایت از زن، تأمین امنیت اقتصادی و حفظ کرامت انسانی وی در چارچوب زندگی مشترک، تدوین و تبیین شده‌اند. مفاهیمی چون نفقه، نحله و اجرت‌المثل از جمله مهم‌ترین ابزارهای حمایتی در این حوزه به شمار می‌آیند. با این حال، نحوه اعمال و اجرای این حقوق، همواره با پرسش‌ها، چالش‌ها و گاه ابهاماتی همراه بوده است.
در ادامه به سراغ سمیه ترکمان وکیل دادگستری و مشاور حقوقی رفتیم در این گفتگو تلاش کردیم با نگاهی تحلیلی به ماهیت و تفاوت‌های این سه نهاد حقوقی، ابعاد قانونی و قضائی آن‌ها را بررسی کرده و ببینیم که چگونه می‌توان این سازوکارها را در راستای تحقق عدالت و استقلال اقتصادی زنان، به‌صورت موثرتری به کار گرفت.
حقوق مالی زوجه در نظام حقوقی ایران بر چه مبنایی تعریف می‌شود؟
حقوق مالی زوجه در ایران بر اساس قوانین مدنی، شرعی و همچنین رویه‌های قضائی شکل گرفته است و به‌عنوان ابزاری حمایتی برای حفظ کرامت و استقلال اقتصادی زن در چارچوب زندگی مشترک شناخته می‌شود. سه نهاد مهم در این زمینه «نفقه»، «نحله» و «اجرت‌المثل» هستند که هرکدام شرایط، مبانی و آثار حقوقی خاص خود را دارند.
حق نفقه چگونه در قانون تعریف شده و چه شرایطی دارد؟
بر اساس ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی، پرداخت نفقه در عقد دائم بر عهده شوهر است. طبق ماده ۱۱۰۷، نفقه شامل مسکن، غذا، لباس، اثاث منزل، خدمات بهداشتی و در صورت نیاز، خدمتکار می‌شود. اما در عقد موقت، نفقه فقط در صورت شرط ضمن عقد به زن تعلق می‌گیرد.
در دوران عده طلاق رجعی نفقه همچنان باید پرداخت شود ولی در طلاق بائن تنها در صورت بارداری زن تعلق می‌گیرد. البته اگر زن نشوز کند و بدون عذر موجه از تمکین خودداری کند، نفقه از او ساقط می‌شود.
در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر، آیا مجازاتی در نظر گرفته شده است؟
بله. اگر شوهر با وجود توانایی مالی، نفقه را نپردازد، به حبس تعزیری محکوم می‌شود. ضمن اینکه باید نفقه معوقه را نیز پرداخت کند. این ضمانت اجرا برای حمایت از حقوق اولیه و ضروری زوجه پیش‌بینی شده است.
نحله چه جایگاهی دارد و چه تفاوتی با نفقه دارد؟
نحله یک مبلغ مالی است که پس از طلاق و تنها در صورتی که درخواست طلاق از طرف مرد باشد، توسط دادگاه تعیین می‌شود. مبنای آن، تقدیر از زحمات زن در زندگی مشترک است و دادگاه بر اساس مدت زندگی مشترک و وضعیت مالی زوج این مبلغ را مشخص می‌کند. برخلاف نفقه، نحله مشروط به تمکین نیست و حتی در صورت عدم تمکین نیز ممکن است تعلق گیرد. البته اگر اجرت‌المثل به زن پرداخت شود، دیگر نحله قابل مطالبه نخواهد بود.
تعریف اجرت‌المثل چیست و تحت چه شرایطی به زوجه تعلق می‌گیرد؟
مطابق قانون، اگر زن در دوران زندگی مشترک، کارهایی را که شرعاً موظف به انجام آن نبوده مانند پخت‌وپز، نظافت، مراقبت از همسر و فرزندان به دستور شوهر و بدون قصد تبرع انجام دهد، مستحق دریافت اجرت‌المثل خواهد بود. اما یکی از چالش‌ها در این زمینه اثبات دستور زوج و نبودِ قصد تبرع است که گاهی به دلیل نبود سند یا مدرک قابل اثبات نیست.
جایگاه این سه نهاد مالی در تضمین حقوق زنان چیست؟
در مجموع این سه نهاد، در راستای حمایت از کرامت زن و تحقق عدالت اقتصادی در خانواده طراحی شده‌اند، اما همچنان با ابهاماتی در محاسبه، اثبات و ارزیابی مواجه‌اند. به‌نظر می‌رسد نیاز به بازنگری قانونی، شفاف‌سازی معیارها و یکسان‌سازی رویه قضائی وجود دارد تا این حقوق حمایتی، کارآمدتر اجرا شوند و واقعاً بتوانند استقلال اقتصادی زن را در زندگی زناشویی تضمین کنند.
برچسب ها : نفقه زوج های جوان حقوقدان وکیل دادگستری حقوق زنان
راوی
- راوی گفت: عوامل وزارت کشور به جای کمک به تسریع پروژه قطار شهری، سنگ لای چرخ می گذارند
- راوی گفت: حاشیه هایی از نشست جمع بندی سفر معاون رئیس جمهور به خوزستان/با وجود ادغام بانک آیندگان در بانک ملی و کمبود نیرو، مجوز استخدام نمی دهند
- راوی گفت: خط و نشان های دادستان مرکز خوزستان، امیدی تازه برای برخورد با قصور در کاهش آلودگی هوا/رسیدگی به مطالبه گری کارکنان برق اهواز، مانع از خسارت بار شدن مردم است
- راوی گفت: آزاد شدن تردد خودروهای ایرانی و عراقی در مرز، نیازمند مدیریت چالش ها و تقویت زیرساخت هاست/فشارهای پشت پرده مانع از تعیین تکلیف شورای شهر اهواز است
اجتماعی
- مدیرکل نام نویسی و حسابهای انفرادی سازمان تأمین اجتماعی : بیمهشدگان دارای سابقه کمتر از ۱۵ سال باید ۳۵ سال خدمت کنند
- دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خبرداد: سن ورود به دانشگاه فرهنگیان افزایش یافت
- به بهانه روز جهانی زنان خانه دار/ وقتی «خانهداری» وظیفه زنانخانهدار می‌شود
- موتورسیکلتهای سنگین حتی از خانه تا پیست هم اجازه تردد ندارند
مناطق
- نمایشگاه تخصصی قطعات خودرو اهواز؛ فرصتی برای معرفی تولیدات ایرانی باکیفیت
- افتخارآفرینی ورزشکار خوزستانی در مسابقات وزنه برداری قهرمانی ارتش های جهان
- مدیرکل آموزش و پرورش استان: مدارس خوزستان یکسوم روزهای سال تحصیلی تعطیل بودهاند
- کارگروه اضطرار آلودگی هوای خوزستان برگزار شد؛ هشدار درباره تشدید بحران زیستمحیطی و آموزشی در خوزستان
راوی
- راوی گفت: عوامل وزارت کشور به جای کمک به تسریع پروژه قطار شهری، سنگ لای چرخ می گذارند
- راوی گفت: حاشیه هایی از نشست جمع بندی سفر معاون رئیس جمهور به خوزستان/با وجود ادغام بانک آیندگان در بانک ملی و کمبود نیرو، مجوز استخدام نمی دهند
- راوی گفت: خط و نشان های دادستان مرکز خوزستان، امیدی تازه برای برخورد با قصور در کاهش آلودگی هوا/رسیدگی به مطالبه گری کارکنان برق اهواز، مانع از خسارت بار شدن مردم است
- راوی گفت: آزاد شدن تردد خودروهای ایرانی و عراقی در مرز، نیازمند مدیریت چالش ها و تقویت زیرساخت هاست/فشارهای پشت پرده مانع از تعیین تکلیف شورای شهر اهواز است
