تصاویری از گنجینه پنج‌هزار ساله ایران در لندن

۳۰۰ اثر از پنج‌هزار سال پیش تا تاریخ معاصر ایران در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن به نمایش گذاشته شده است، اما آن‌ها چه آثاری هستند که توجه تاریخ‌دان‌ها و رسانه‌های خارجی را به خود جلب کرده‌اند.

در این نمایشگاه که «ایران حماسی» نام دارد و از شنبه ۲۹ ماه می (هشتم خردادماه) به مدت سه ماه در لندن برپا می‌شود و تمام بلیت‌های روز افتتاحیه آن به فروش رفته است، بیش از ۳۰۰ اثر از ۵۲۰۰ سال پیش تا دوران معاصر به نمایش گذاشته شده و از حالا توجه بسیاری از رسانه‌های غربی را به خود جلب کرده است. نمایشگاهی که به گفته مسؤولان موزه ویکتوریا و آلبرت، در ۹۰ سال اخیر برای نخستین بار به این شکل برپا شده است.

بخش ویژه نمایشگاه که توجه بسیاری از رسانه‌ها را نیز جلب کرده، بازنمایی گوشه‌ای از معماری مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان است که تغییر رنگ کاشی‌های آن را با چرخش نور یا همان خورشید نمایش می‌دهد.

«ظهور تمدن ایران» با نمایش آثاری از ۵۲۰۰ سال پیش از تمدن‌های ایلام (عیلام)، سیلک کاشان، اَرته (جیرفت) و مجموعه از ایران باستان، نقطه آغاز برای تماشای این غرور تاریخی است. یک کوزه سفالی به شکل گاو کوهی از ۱۲۰۰ تا ۸۰۰ سال پیش از میلاد، یک کاسه طلایی با غزال‌هایی سه بعدی از همان دوره تاریخی و مجسمه‌هایی از جنس طلا، لاجورد و مواد گرانبهای دیگر که همگی از مجموعه‌های شخصی و یا از موزه‌های دیگر همچون لوور و بریتانیا امانت گرفته شده‌اند.

بازوبند طلایی متعلق به ۵۰۰ تا ۳۳۰ قبل از میلاد که پس از چند بار خرید و فروش و سرقت، سرانجام به دست موزه ویکتوریا و آلبرت رسیده است.

در «ایران حماسی»، امپراطوری پارس با تمرکز بر هخامنشیان، یک بخش مجزا به خود اختصاص داده و در آن ارابه‌های طلایی، تندیس‌ها و نقش برجسته‌هایی از شاهان و سربازان، ریتون‌ها و جام‌های زرین و سیمین به نمایش گذاشته شده است. منشور حقوق بشر کوروش نیز از موزه بریتانیا مهمان این نمایشگاه شده و به عنوان شاهکاری شاخص معرفی شده است. روزنامه گاردین با تفسیری از شکوه این دوران نوشته که «امپراتوری پارس، زندگی تشریفاتیِ با شکوه و جلالی را نمایش می‌دهد...» و بعد با شرح جزئیات نقش برجسته‌ای که از موزه فیتز ویلیامِ کمبریج به امانت گرفته شده، به ظرافت هنری آن دوران اشاره می‌کند و در ادامه به مخاطبان پیشنهاد می‌دهد که برای آنکه بدانند امپراطوری پارس از نگاه خارجی‌ها چگونه بود و اسکندر با آن چه کرده؛ تاریخ هردوت مورخ یونان‌باستان را بخوانند.

منشور کوروش که در موزه بریتانیا نگهداری می شود و برای نمایش در «ایران حماسی» به موزه ویکتوریا و آلبرت امانت داده شده

«تغییر مذهب» بخش دیگر این نمایشگاه است که به آثار دوران اسلامی در ایران می‌پردازد و مهمترین سند آن شاهنامه است، با این تفسیر که کتاب پادشاهان است و در آغازن قرن یازدهم میلادیۀ فردوسی آن را به نظم درآورده. نسخه‌های خطی باشکوهی از شاهنامه نیز به نمایش گذاشته که برخی از آن‌ها شاهکار نقاشان دوران صفوی است.

برگی از شاهنامه شاه طهماسب. امانت گرفته شده از مجموعه ساریخانی

نمایشگاه اما بخش بزرگی را هم به هنر معاصر ایران اختصاص داده که مکتب‌های مختلفی در آن به نمایش درآمده که نیمی از آثار آن، به زنان هنرمند ایرانی اختصاص دارد.

فروهر، اثری از مسعود عربشاهی که در بخش معاصر «ایران حماسی» نمایش داده شده

این ریخته‌گری باشکوه برنزی به دوران ایلام میانه (۱۵۰۰ تا ۱۱۰۰ قبل از میلاد) مربوط است. زوجی که روی یک ازاره ایستاده‌اند و لباس‌های فاخری پوشیده‌اند، که احتمالا پادشاه و ملکه باشند. حالت آن‌ها نشان می‌دهد که عبادت می‌کنند. این پیکرک‌های کوچک احتمالا از کاوش‌های فرانسوی‌ها در شوش بدست آمده‌اند که اکنون از مجموعه ساریخانی برای این نمایشگاه به امانت گرفته شده است.

قطعه‌ای از یک کمربند طلایی مربوط به قرن هفتم قبل از میلاد با نقش‌های برجسته از گوزن و سر شیر. گزارش شده این کمربند طلایی در سال ۱۹۴۷ توسط روستایی‌ها از یک تابوت برنزی در منطقه زیویه کردستان کشف و بعد قطعه قطعه شده که ۱۴ قطعه از آن در موزه‌های جهان نگهداری می‌شود. یک قطعه از این کمربند در موزه ملی ایران موجود است. سوراخ‌های پشت آن نشان می‌دهد، احتمالا کمربند به چرم دوخته شده بود. قطعه نمایش داده شده در نمایشگاه ایران حماسی از مجموعه ساریخانی امانت گرفته شده است.

این ظرف نقره ای ( ۵۰۰ تا ۷۵۰ میلادی) متعلق به دوره ای است که ساسانیان در ایران حکومت می کردند. تصویری از یک قرقاول با هاله ای در گرداگر آن و آویزی که به پرنده آویخته شده و نماد پادشاهان آن دوره بوده است.

بطری و کاسه‌ای مزین به شعر فارسی متعلق به ۱۱۸۰ - ۱۲۲۰ میلادی که در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می‌شود.

نیم‌تنه سلطنتی با دوره تاریخی در حدود ۴۳۹ - ۴۵۷ میلادی که از مجموعه ساریخانی برای این نمایشگاه امانت گرفته شده است.

کره آسمانی متعلق به قرن هفدهم میلادی، صورت‌های فلکی که در آسمان دیده می‌شود، روی این کره نقش بسته است. این کره در زمان خود ابزار نجومی بود که برای طالع‌بینی مخصوصا در حکومت سلطنتی استفاده می‌شد.

یک نسخه دست‌نویسی شده متعلق به قرن هفدهم میلادی با نقشی از یک شکارچی سوار و جوانی ایستاده با لباس‌هایی فاخر به همراه اشعاری به زبان فارسی که در اطراف صفحه شعرهایی از سعدی مشاهده می‌شود. این نسخه هم‌اینک در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می‌شود.

«زنان در اطراف سماور» (۷۵ – ۱۸۵۰) نقاشی اسماعیل جلاییر از زنان حرمسرا که احتمال داده می‌شود متعلق به دوره ناصرالدین شاه بوده باشد و احتمالا هم این نقاشی را از روی عکس کشیده است. این اثر نیز در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می‌شود.